Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Πάνω από μία μονάδα θα εισφέρει στο ΑΕΠ της χώρας το 2017 ο τουρισμός, ένας κλάδος που προσελκύει αυτήν την περίοδο συνολικές επενδύσεις άνω των 4,1 δισ. ευρώ. Ο τουρισμός που κινείται από ρεκόρ σε ρεκόρ σε ό,τι αφορά τις αφίξεις αποτελεί το καύσιμο που χρειάζεται η ελληνική οικονομία προκειμένου να καταγράψει αναπτυξιακή τροχιά.
Το καύσιμο αυτό είναι από τη μία πλευρά οι ταξιδιωτικές εισπράξεις, που για το 2017 θα επανέλθουν στα επίπεδα των 14,5 δισ. ευρώ, όπως εκτιμά ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), και από την άλλη οι επενδύσεις σε νέες τουριστικές και ξενοδοχειακές μονάδες, οι οποίες ξεπερνούν τα 4,1 δισ. ευρώ.
Ειδικότερα, περίπου 250 σχέδια συνολικού ύψους άνω των 900 εκατ. ευρώ έχουν κατατεθεί στο υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης στο πλαίσιο του νέου αναπτυξιακού νόμου. Επίσης, μία σειρά πολύ μεγάλων επενδύσεων, συνολικού ύψους 3,2 δισ. ευρώ, που είτε εξαγγέλθηκαν πρόσφατα είτε «ξεκόλλησαν» από τα γρανάζια της γραφειοκρατίας, αναβαθμίζουν άρδην το τουριστικό προφίλ της χώρας.
Τέλος, μόνο φέτος έχουν κατατεθεί στο υπουργείο Τουρισμού περισσότερα από 195 επενδυτικά σχέδια, εκ των οποίων τα 125 αφορούν ξενοδοχεία και εξ αυτών τα 16 είναι νέα σχέδια, ένα σύνθετο τουριστικό κατάλυμα, πέντε συνεδριακά κέντρα, δύο γήπεδα γκολφ, 10 χιονοδρομικά κέντρα, τρία θεματικά πάρκα, 24 εγκαταστάσεις ιαματικού τουρισμού και 25 ορειβατικά καταφύγια.
Μεταξύ των επενδυτών περιλαμβάνονται ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα του παγκόσμιου τουρισμού, όπως ο γερμανικός tour operator Tui, που επενδύει και πάλι σε ένα νέο ROBINSON Club στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Κρήτη.
Παράλληλα νέες μεγάλες ξένες αλυσίδες αναμένεται να προστεθούν τις ήδη παρούσες στην ελληνική ξενοδοχειακή αγορά. Η Four Seasons, όπως λέγεται, θα είναι μία από αυτές, με την οποία ολοκληρώνονται τις επόμενες ημέρες οι συζητήσεις με τους νέους ιδιοκτήτες του Αστέρα Βουλιαγμένης, ενώ συζητά να αναλάβει τη διαχείριση ενός μεγάλου ρωσικού επενδυτικού σχεδίου στην Ελούντα. Επιπλέον, σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», νέα μεγάλα ονόματα αναμένεται να «αφιχθούν» από τον προσεχή Σεπτέμβριο.
Επίσης, όσες αλυσίδες ήδη είναι εδώ φροντίζουν να ενισχύσουν την παρουσία τους, όπως η μεγαλύτερη αλυσίδα ξενοδοχείων τον κόσμο, η Marriott, που ξεκίνησε ήδη συνεργασίες στην Κρήτη (Domes of Elounda), στην Αθήνα (Όμιλος Χανδρή, Μetropolitan Hotel) και στην Πάτρα (Grivalia), αλλά και η Wyndham, η οποία εισήλθε πολύ δυναμικά στην ελληνική αγορά σε συνεργασία με τη Zeus International και διαχειρίζεται ήδη πέντε ξενοδοχεία στην Αττική.
Τα μεγαλύτερα έργα
Την περίοδο αυτή αναβίωσαν με παρεμβάσεις των συναρμόδιων υπουργείων ορισμένες από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που «σέρνονταν»για πολλά χρόνια. Ειδικότερα, προχωράει επιτέλους στη Φθιώτιδα το επενδυτικό σχέδιο «Atalanti Hills», ύψους 1,3 δισ. ευρώ, που κατά τη διάρκεια κατασκευής των εγκαταστάσεων και λειτουργίας της μονάδας θα δημιουργήσει πάνω από 5.500 θέσεις εργασίας. H επένδυση ξεκόλλησε με την υπογραφή σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος από τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Τουρισμού, με το οποίο χαρακτηρίζεται και οριοθετείται η πρώτη Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) «Atalanti Hills» σε μη παραθαλάσσια περιοχή στην Ελλάδα, στην περιοχή Έξαρχος του Δήμου Λοκρών του νομού Φθιώτιδας.
Το πλάνο της επένδυσης περιλαμβάνει την κατασκευή τριών σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων (Nότος, Zέφυρος, Bορράς), συνολικής δυναμικότητας 8.872 κλινών. Το θέρετρο βάζει τη Φθιώτιδα στον τουριστικό χάρτη και θα διαθέτει spa, πολιτιστικό χωριό, βοτανικό λόφο, αθλητικές εγκαταστάσεις, καθώς και χρήσεις αναψυχής και εμπορίου.
O Νότος θα διαθέτει 1.300 κατοικίες και θα βρίσκεται στο νότιο άκρο της έκτασης που συνορεύει με την Kωπαΐδα. O Ζέφυρος είναι το κεντρικό τμήμα του project, όπου θα αναπτυχθούν 955 κατοικίες που θα βρίσκονται σε υπερυψωμένες θέσεις πάνω από το γήπεδο γκολφ, ενώ στον Βορρά θα υπάρχουν 1.321 κατοικίες και θα απευθύνεται κυρίως σε οικογένειες. Θα διαθέτει, δε, καταστήματα, καφέ, εστιατόρια και γήπεδα.
Σε ένα άλλο μέτωπο, στην Αργολίδα, το υπουργείο Πολιτισμού ενέκρινε και έθεσε τις επιμέρους παραμέτρους με τις οποίες θα υλοποιηθεί το έργο του παραθεριστικού-τουριστικού χωριού Kilada Hills συνολικού ύψους 418 εκατ. ευρώ, που έχει τον χαρακτήρα και στρατηγικής επένδυσης. Το υπουργείο ενέκρινε από αρχαιολογικής πλευράς τους όρους της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ωστόσο, λόγω του μεγάλου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην ευρύτερη περιοχή, ο δρόμος των εγκρίσεων είναι ακόμη μακρύς, αφού όλες οι οριστικές και αρχιτεκτονικές μελέτες θα πρέπει να υποβληθούν για έγκριση στις αρμόδιες Διευθύνσεις του υπουργείου. Μάλιστα, όπως ορίζεται στη σχετική απόφαση, θα υπογραφεί Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΠΟΑ και του κυρίου του έργου, του ομίλου της Dolphin (σ.σ.: κατά τα πρότυπα των μεγάλων επενδύσεων σε Ελληνικό και Αφάντου), «για την παρακολούθηση και την εκτέλεση όλων των αρχαιολογικών ερευνών και εργασιών, καθώς και την προστασία και ανάδειξη αρχαιολογικών ευρημάτων στο πλαίσιο του έργου».
Θετικά είναι τα μηνύματα και για την πορεία της επένδυσης του Minoan Group, γνωστή ως «Ίτανος Γαία» στη Σητεία της Κρήτης. Το Συμβούλιο της Επικρατείας με δύο αποφάσεις του απέρριψε τις αιτήσεις ακυρώσεως, οι οποίες είχαν ασκηθεί κατά του Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο εγκρίθηκαν οι χρήσεις γης για το έργο. Κατόπιν τούτου, η Minoan Group Plc, με τη θυγατρική της Loyalward Ltd, διαθέτει ένα Προεδρικό Διάταγμα, το οποίο δεν υπόκειται πλέον σε ένδικα βοηθήματα και το οποίο, στην ουσία, αποτελεί τους βασικούς όρους της έγκρισης για το έργο, αναφέρει σε ανακοίνωσή της. Παράλληλα, σύμφωνα με στελέχη της στην Ελλάδα, η εταιρεία προετοιμάζει το επόμενο στάδιο αδειοδοτήσεων του έργου. Η τουριστική επένδυση Ίτανος Γαία αποτελεί τη μεγαλύτερη στην Κρήτη και είναι συνολικού ύψους 267,7 εκατ. ευρώ, δυναμικότητας 1.936 κλινών σε μια έκταση περίπου 22.120 στρεμμάτων.
Νέες επενδύσεις
Την ίδια περίοδο ανακοινώθηκαν και νέες εντυπωσιακές επενδύσεις. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει η επένδυση της Tui στην Κρήτη, που αφορά τη δημιουργία ενός νέου Robinson Club. Η TUI επενδύει στην Ελλάδα εξαγοράζοντας τη θυγατρική εταιρεία του συνεργαζόμενου με την TUI ομίλου Καράτζη Α.Ε., «Στέλλα Πολάρις Κρέτα Α.Ε.», κατόχου οικοπέδου στη νότια ακτή της Κρήτης, στην περιοχή Κουτσουνάρι Ιεράπετρας, όπου θα κατασκευαστεί μια νέα μονάδα ROBINSON Club. Η TUI ήδη λειτουργεί δύο ξενοδοχεία ROBINSON στην Ελλάδα, το «ROBINSON Club Kyllini Beach» στην Πελοπόννησο και το «ROBINSON Club Daidalos» στην Κω.
Να σημειωθεί ότι ο όμιλος Καράτζη εξακολουθεί να έχει το ξενοδοχείο Nana Beach, πέντε αστέρων, με 500 δωμάτια, μπανγκαλόου και σουίτες, ενώ την επόμενη σεζόν θα ξεκινήσει τη λειτουργία του και το Nana Princess, με 150 δωμάτια και σουίτες. Τα δύο ξενοδοχεία είναι το ένα δίπλα στο άλλο στη Χερσόνησο Ηρακλείου, οπότε αναμένονται και οικονομίες κλίμακος από τη λειτουργία του δεύτερου.
Στις προαναφερόμενες επενδύσεις θα πρέπει να προστεθούν αυτές που τρέχουν ήδη, όπως είναι η μεγάλη επένδυση στον Αστέρα Βουλιαγμένης, συνολικού ύψους άνω των 600 εκατ. ευρώ, ο οποίος θα ανοίξει τις πύλες του και πάλι την άνοιξη του 2018. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες της «Ν», αναμένεται σύντομα η ολοκλήρωση των συζητήσεων με τη Four Seasons για την ανάληψη από την κορυφαία διεθνή ξενοδοχειακή αλυσίδα του management του «Αστέρα».
Επίσης το πράσινο φως από τις αρμόδιες αρχές έλαβαν και οι νέες επενδύσεις για δύο ξενοδοχεία του Costa Νavarino συνολικού ύψους 240 εκατ. ευρώ.
Ευνοϊκές προοπτικές
Εξαιρετικά ευνοϊκές χαρακτηρίζει ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού για την περίοδο 2017 - 2021, επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα έως το 2021 μπορεί να προσελκύσει 35 εκατ. επισκέπτες και να πλησιάσει τα 20 δισ. ευρώ έσοδα, από 13,6 δισ. ευρώ το 2016. Απαραίτητη προϋπόθεση ωστόσο είναι να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις ύψους 5-7 δισ. ευρώ στην ανωτέρω περίοδο για την κατασκευή νέων καταλυμάτων 4 και 5 αστέρων, καθώς και για να ανακαινιστούν/αναβαθμιστούν υπάρχουσες υποδομές, ώστε να είναι σε θέση ο κλάδος να προσελκύσει επισκέπτες υψηλής καταναλωτικής δυνατότητας και να αυξήσει τα έσοδα ανά επισκέπτη.
«Τα μέχρι στιγμής στοιχεία τουριστικής κίνησης, αλλά και τα οικονομικά στοιχεία των αγορών μας στο εξωτερικό, δείχνουν μια ανοδική τάση για το 2017 που μας επιτρέπουν να εκτιμήσουμε ότι οι διεθνείς αφίξεις θα υπερβούν τα 26 εκατ. από 24,8 εκατ. το 2016», αναφέρεται στο τρίτο τεύχος του ΣΕΤΕ για τις εξελίξεις στον ελληνικό τουρισμό.
Συμπεριλαμβανομένης και της κρουαζιέρας, η κίνηση της οποίας αναμένεται, πλέον, πτωτική περίπου 20% σε σχέση με πέρυσι, λόγω της γεωπολιτικής κατάστασης της ευρύτερης περιοχής της ΝΑ Μεσογείου, οι συνολικές αφίξεις για το 2017 αναμένεται να υπερβούν τα 28,5 εκατ. Παράλληλα, εφόσον η μέση τουριστική δαπάνη ανακάμψει προς τα επίπεδα του 2015, τα συνολικά έσοδα μπορούν να υπερβούν τα μεγέθη εκείνης της χρονιάς, δηλαδή να κινηθούν μεταξύ 14,2 και 14,5 δισ. ευρώ.
Εάν επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, τότε ο τουρισμός μπορεί να συμβάλει ακόμα πιο δυναμικά στην ελληνική οικονομία και να δώσει -τουλάχιστον φέτος- μία επιπλέον μονάδα στο ΑΕΠ της χώρας. Μία μονάδα, η οποία θα υποστηρίξει την προσπάθεια της χώρας να πετύχει τους στόχους του προγράμματος που έχει συμφωνηθεί με τους θεσμούς.
Ρεκόρ για την Αθήνα
Οι αφίξεις ξένων τουριστών στην Αθήνα αναμένεται να ξεπεράσουν φέτος τα 5 εκατομμύρια, αριθμός που αποτελεί ιστορικό ρεκόρ επισκεπτών για την πόλη. Ένα ρεκόρ που θα σηματοδοτήσει αύξηση 60% στις αφίξεις της Αθήνας σε σχέση με αυτές του 2012, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Δήμου Αθηναίων, με το πρόγραμμα προβολής του «The Athens Greeters». Όπως σημειώνει ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής Αργοσαρωνικού Αλέξανδρος Βασιλικός, οι συνέργειες που έχουν αναπτυχθεί για την προώθηση της Αθήνας διεθνώς ως τουριστικού προορισμού είναι σε θετική κατεύθυνση!
Καθυστερήσεις και αναβολές λόγω αρχαιοτήτων
Καθυστερήσεις, αναβολές αλλά και ψαλίδισμα των ξενοδοχειακών επενδύσεων επιφέρει σε πολλές περιπτώσεις η επαφή των επενδυτών με τις κατά τόπους μονάδες της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Η έγκριση των επενδυτικών σχεδίων και των σχετικών μελετών από την Αρχαιολογική Υπηρεσία είναι βασική προϋπόθεση προκειμένου να προχωρήσει η οποιαδήποτε επένδυση.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τον τουριστικό τομέα τα προβλήματα είναι πολλές φορές δυσεπίλυτα καθώς εμφανίζουν επενδυτικό ενδιαφέρον εκτάσεις που είναι κοντά σε σημεία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή σε αρχαιολογικές περιοχές. Ωστόσο άλλες φορές το stop από την Αρχαιολογική Υπηρεσία έρχεται και σε περιοχές που με μία πρώτη ματιά δεν συγκεντρώνουν ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση ξενοδοχειακής επένδυσης στην Κρήτη, και συγκεκριμένα στον Μυλοπόταμο, στο Ρέθυμνο, όπου η Αρχαιολογική Υπηρεσία ενέκρινε από την πλευρά του Αρχαιολογικού Νόμου το αίτημα της εταιρείας HOTELLAS S.A. «για τη χωροθέτηση ξενοδοχειακού καταλύματος πολυτελείας, σε ακίνητο φερόμενης ιδιοκτησίας της στη θέση “Κατεβατή”, εκτός ορίων οικισμού Μπαλίου, Δήμου Μυλοποτάμου, Π.Ε. Ρεθύμνου, Περιφέρειας Κρήτης», εφόσον όμως ανταποκριθεί σε πέντε τουλάχιστον όρους που έθεσε. Ωστόσο, δεν ενέκρινε την κατασκευή μικρού καταφυγίου σκαφών, αλλοιώνοντας στην πράξη τον στόχο της επένδυσης. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε μία επένδυση ύψους 65 εκατ. ευρώ περίπου, η οποία μάλλον θα περιορισθεί αφού δεν εγκρίθηκε η δημιουργία καταφυγίου τουριστικών σκαφών.
Όμως και οι όροι που επιβάλλει η Αρχαιολογική Υπηρεσία προκειμένου να προχωρήσει η επένδυση είναι πολλοί καθώς μεταξύ άλλων ζητείται να μη χωροθετηθούν κτήρια και λοιπές εγκαταστάσεις, ούτε να γίνουν διαμορφώσεις σε ορισμένα σημεία της έκτασης των 200 στρεμμάτων που έχει η εταιρεία στην κατοχή της.
Επίσης, άλλη περιοχή θα «παραμείνει αδόμητη προκειμένου να διασφαλιστεί η ενότητα των υφιστάμενων επί των λόφων αρχαιολογικών θέσεων και να μην εγκλωβιστεί από τις εγκαταστάσεις ο βόρειος λόφος». Προϋπόθεση ακόμη είναι η μετακίνηση ενός κτηρίου «ώστε να απέχει τουλάχιστον 10 μ. από τις εισόδους του διπλού βαράθρου που εντοπίστηκε από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας». Επιπλέον θα πρέπει να «ολοκληρωθεί η σωστική ανασκαφική έρευνα στον βόρειο λόφο και τους λόφους 1 και 2. Η δαπάνη της ανασκαφής, συμπεριλαμβανομένης της αμοιβής του αναγκαίου προσωπικού, θα καλυφθεί από τον προϋπολογισμό του έργου».
Ακόμη «όλες οι εργασίες θα γίνουν με παρακολούθηση εκπροσώπων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, οι οποίοι θα προσληφθούν από τον κύριο του έργου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37 του Ν. 3028/2002 “Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς”».
Ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει μία άλλη μεγάλη επένδυση στη Ρόδο που αφορά την κατασκευή της πρότυπης μονάδας αποθεραπείας καρκινοπαθών μετεγχειρητικού σταδίου και ξενοδοχειακό συγκρότημα κλασικού τύπου, πέντε αστέρων, καθώς και μαρίνα.
Η υλοποίηση της επένδυσης αναμένεται να καθυστερήσει περαιτέρω καθώς η Αρχαιολογική Υπηρεσία αποφάσισε στα τέλη Ιουνίου τη διενέργεια ανασκαφικής έρευνας σε διάφορα σημεία της έκτασης που ανήκει στην εταιρεία ΑΜΑΡΤΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ Α.Ε., η οποία σχεδιάζει την επένδυση αυτή.
Η καλύτερη χρονιά όλων των εποχών
«Το 2017 ξεκίνησε θεαματικά για τον ελληνικό τουρισμό και αποτελεί την καλύτερη χρονιά όλων των εποχών», τονίζει μιλώντας στη «Ν» η υπουργός Τουρισμού Έλενα Κουντουρά.
«Ευελπιστούμε ότι οι διεθνείς αφίξεις θα ξεπεράσουν φέτος τα 30 εκατομμύρια. Η εθνική τουριστική πολιτική που εφαρμόζουμε την τελευταία διετία σε συνεργασία με τις Περιφέρειες και τον ιδιωτικό τομέα έχει πετύχει πολύ υψηλά ρεκόρ στον τουρισμό (2015 - 26 εκατομμύρια επισκέπτες, 2016 - 28 εκατομμύρια επισκέπτες), μέσα από την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, την προώθηση νέων ελληνικών προορισμών, το άνοιγμα νέων αγορών, την ανάπτυξη νέων θεματικών προϊόντων και την αύξηση των τουριστικών επενδύσεων. O ελληνικός τουρισμός κινείται με ρυθμούς ανάπτυξης 7%, διπλάσιους του μέσου όρου του παγκόσμιου τουρισμού, που είναι 3%-4%.
Αυτή η ισχυρή δυναμική ανάπτυξης του ελληνικού τουρισμού έχει δημιουργήσει σημαντικό ενδιαφέρον για επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας στην Ελλάδα. Εμείς από την πλευρά μας προωθούμε με ταχύτατους ρυθμούς και με απλούστερες διαδικασίες την αδειοδότηση τουριστικών επιχειρήσεων.
Χαρακτηριστικά, το 2016 υποβλήθηκαν στην αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Τουρισμού, ΕΥΠΑΤΕ, 142 φάκελοι για επενδύσεις σε υφιστάμενα και νέα ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων άνω των 300 κλινών. Ενώ, στο α’ πεντάμηνο του 2017 έχουν ήδη υποβληθεί 125 φάκελοι για ξενοδοχειακές επενδύσεις σε όλη τη χώρα. Αλλά και στον αναπτυξιακό νόμο το 50% της συνολικής αξίας των προτάσεων που υποβλήθηκαν αφορούσε ξενοδοχειακές επενδύσεις.
Επίσης, μετά από πρόσκλησή μας κινητοποιήσαμε το ενδιαφέρον μεγάλων τουριστικών ομίλων, όπως του Αμερικανικού Ομίλου Ceasars Entertainment για τουριστικό πρότζεκτ στην Ελλάδα ύψους 1 δισ. ευρώ και της TUI που επεκτείνει το χαρτοφυλάκιο ξενοδοχείων της στη χώρα μας και ανακοίνωσε νέα επένδυση μεγάλης κλίμακας 408 εκατ. ευρώ στην Κρήτη.
Ο τουρισμός είναι προτεραιότητα της κυβέρνησής μας και ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στον τουρισμό. Εξασφαλίσαμε πόρους 300 εκατ. ευρώ μέσω του νέου ΕΣΠΑ. Μέχρι στιγμής έχει προκηρυχθεί το πρώτο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και αναβάθμισής των υφιστάμενων μικρομεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων, ύψους 90 εκατ. ευρώ, και ακολουθεί άμεσα και δεύτερο ίδρυσης νέων μικρομεσαίων τουριστικών επιχειρήσεων ύψους 120 εκατ. ευρώ. Το υπουργείο Τουρισμού είναι άκρως παραγωγικό υπουργείο, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας και στηρίζει την εθνική οικονομία. Η επένδυση στον τουρισμό είναι επένδυση στο μέλλον μας».
Εμπλουτισμός
Ο εμπλουτισμός του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ Γιάννη Ρέτσο, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ποιοτική αναβάθμισή του και στο πλαίσιο αυτό ο κλάδος της αγροδιατροφής είναι μια ώριμη δραστηριότητα που μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα.
Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της τουριστικής κίνησης φέτος, ο κ. Ρέτσος σημειώνει ότι ο ΣΕΤΕ δε μίλησε ποτέ για 30 εκατομμύρια τουρίστες, αλλά εμμένει στην πρόβλεψή του, που ακόμα δεν έχει αναθεωρηθεί, ότι φέτος οι αφίξεις θα ανέλθουν σε 28,5 εκατομμύρια τουρίστες συμπεριλαμβανομένης και της κρουαζιέρας.