Η αλλαγή αφορά στους δικαιούχους και τα κριτήρια. Συγκεκριμένα, εκτός από τα εισοδηματικά κριτήρια που ορίστηκαν με την απόφαση του υπουργείου Οικονομικών για το κοινωνικό μέρισμα 2018, ορίστηκε και το κριτήριο της υποχρεωτικής ασφάλισης.
«Ο δικαιούχος οφείλει να είναι ασφαλισμένος τουλάχιστον μία φορά σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και για χρόνο ασφάλισης μεγαλύτερο του ενός μήνα μέχρι και 31.10.2018, όπως αυτό προκύπτει από το Μητρώο Άμεσα Ασφαλισμένων και Συνταξιούχων του ΕΦΚΑ είτε να είναι συνταξιούχος εξ ιδίου δικαιώματος ή εκ μεταβιβάσεως είτε να λαμβάνει το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων» αναφέρεται συγκεκριμένα στο σχετικό ΦΕΚ.
Οι δικαιούχοι
Περίπου 1,4 εκατομμύριο νοικοκυριά θα εισπράξουν μέσα στο Δεκέμβριο με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια κοινωνικό μέρισμα που θα κυμαίνεται από 200 ευρώ (άγαμοι χωρίς παιδιά) έως 1.200 ευρώ (πολύτεκνες οικογένειες).
Με το ΦΕΚ 5456 (Τεύχος β’) οι αρμόδιοι υπουργοί Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Οικονομικών, καθορίζουν τα κριτήρια εισοδήματος, περιουσίας, διαμονής, καθώς και λοιπά κριτήρια για την εφάπαξ καταβολή του κοινωνικού μερίσματος έτους 2018, τις κατηγορίες των δικαιούχων, τη βάση, τον τρόπο υπολογισμού και το ύψος της παροχής ανά κατηγορία δικαιούχων, τις προϋποθέσεις, τον φορέα, τη διαδικασία, τον χρόνο και τρόπο καταβολής, τον χρόνο και τρόπο ελέγχου των εισοδηματικών, περιουσιακών και των λοιπών κριτηρίων για τη χορήγησή του, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του άρθρου 26 του ν. 4579/2018 (Α' 201), που αφορά στη διανομή του κοινωνικού μερίσματος.
Δικαιούχοι του μερίσματος είναι νοικοκυριά με πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα ανάλογα με τον αριθμό των τέκνων έως και 27.000 ευρώ. Προϋπόθεση είναι το ύψος της ακίνητης περιουσίας του νοικοκυριού να μην υπερβαίνει τις 185.000 ευρώ, ενώ το ύψος των καταθέσεων του νοικοκυριού δεν πρέπει να ξεπερνά τα 9.000 ευρώ.
Στα εισοδηματικά κριτήρια, προσμετράται το συνολικό, πραγματικό ή τεκμαρτό, εισόδημα από κάθε πηγή ημεδαπής και αλλοδαπής προέλευσης- προ φόρων, μετά την αφαίρεση των εισφορών για κοινωνική ασφάλιση - όλων των μελών της ωφελούμενης μονάδας, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2017. Στο συνολικό εισόδημα της ωφελούμενης μονάδας συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των επιδομάτων και των κάθε μορφής χρηματικών μεταβιβάσεων, καθώς και το σύνολο των εισοδημάτων που απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο.
Ειδική πρόνοια υπάρχει για όσους είχαν συμπληρώσει στις 30/11/2018 τουλάχιστον έξι μήνες συνεχόμενης ανεργίας εντός του 2018 καθώς δεν λαμβάνεται υπόψη τυχόν ατομικό εισόδημα του φορολογικού έτους 2017 από μισθωτή εργασία έως το ύψος των 9.000 ευρώ, προσαυξανόμενο κατά το ποσό των 1.500 ευρώ για κάθε επιπλέον μήνα ανεργίας πέραν των 6 μηνών εντός του 2018.
Στην κινητή περιουσία περιλαμβάνεται το συνολικό ύψος των καταθέσεων όλων των μελών της ωφελούμενης μονάδας σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας ή του εξωτερικού, ή και η τρέχουσα αξία μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ., όπως προκύπτουν από τις ηλεκτρονικές διασταυρώσεις
Εξαιρούνται από τη χορήγηση και δεν κρίνονται δικαιούχοι νοικοκυριά, τα μέλη των οποίων, εμπίπτουν στον φόρο πολυτελούς διαβίωσης, δηλώνουν δαπάνες για αμοιβές πληρωμάτων σκαφών αναψυχής, δηλώνουν δαπάνες άνω των 1.500 ευρώ για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία ή και δηλώνουν δαπάνες για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.
Ο δικαιούχος του κοινωνικού μερίσματος πρέπει να διαμένει νόμιμα και μόνιμα στην ελληνική επικράτεια για τα τελευταία πέντε έτη.
Ο δικαιούχος οφείλει να είναι ασφαλισμένος τουλάχιστον μία φορά σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και για χρόνο ασφάλισης μεγαλύτερο του ενός μήνα μέχρι και 31.10.2018, όπως αυτό προκύπτει από το Μητρώο Άμεσα Ασφαλισμένων και Συνταξιούχων του ΕΦΚΑ είτε να είναι συνταξιούχος εξ ιδίου δικαιώματος ή εκ μεταβιβάσεως είτε να λαμβάνει το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων.
Το κριτήριο της υποχρεωτικής ασφάλισης τουλάχιστον μία φορά σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και για χρόνο ασφάλισης μεγαλύτερο του ενός μήνα μέχρι 31.10.2018 δεν ισχύει για δικαιούχους 67 ετών και άνω, για νοικοκυριά στα οποία ο δικαιούχος ή ο συνυπόχρεος, εφόσον υπάρχει, είναι πρόσωπα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω και για μονογονεϊκά νοικοκυριά στα οποία ένα τουλάχιστον μέλος είναι πρόσωπο με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω.
Ο δικαιούχος του μερίσματος πρέπει να έχει υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2017, καθώς και όλα τα ενήλικα μέλη του νοικοκυριού εφόσον έχουν υποχρέωση.
Κατ' εξαίρεση, είναι δυνατή η οίκοθεν καταβολή του κοινωνικού μερίσματος σε δικαιούχους, εφόσον ο υπόχρεος ή συνυπόχρεος είναι είτε συνταξιούχος είτε λαμβάνει το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων του άρθρου 93 του ν. 4387/2016, ο υπόχρεος ή συνυπόχρεος είναι ηλικίας εβδομήντα (70) ετών και άνω, δεν υπάρχουν στην ωφελούμενη μονάδα εξαρτώμενα μέλη ούτε φιλοξενούμενοι, έχει δηλωθεί κύρια κατοικία (και όχι φιλοξενία σε άλλο φυσικό πρόσωπο και είναι ενημερωμένο το πεδίο του ΑΦΜ στη βάση του ΑΜΚΑ για τον υπόχρεο και συνυπόχρεο εφόσον υπάρχει.
Κριτήρια ένταξης στο πρόγραμμα
Η ωφελούμενη μονάδα δικαιούται το κοινωνικό μέρισμα εφόσον πληρούνται σωρευτικά τα ακόλουθα κριτήρια εισοδήματος, περιουσίας, διαμονής, καθώς και τα λοιπά κριτήρια της παρ. 3:
Εισοδηματικά κριτήρια
Για την καταβολή της εισοδηματικής ενίσχυσης, το ισοδύναμο εισόδημα της ωφελούμενης μονάδας, όπως ορίζεται στο άρθρο 1, δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 9.000 ευρώ. Η ωφελούμενη μονάδα εντάσσεται στην 1η κατηγορία δικαιούχων, εάν το ισοδύναμο εισόδημά της δεν υπερβαίνει το ποσό των 5.000 ευρώ, στη 2η κατηγορία δικαιούχων, εάν το ισοδύναμο εισόδημά της δεν υπερβαίνει το ποσό των 7.000 ευρώ και στην 3η κατηγορία δικαιούχων, εάν το ισοδύναμο εισόδημά της δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.000 ευρώ.
Περιουσιακά κριτήρια
α. Ακίνητη περιουσία:
Η συνολική φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας όλων των μελών της ωφελούμενης μονάδας, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, όπως αυτή προσδιορίζεται για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού ΕΝ.Φ.Ι.Α. με τις διατάξεις του ν. 4223/2013 (Α' 287) και προκύπτει από την τελευταία εκδοθείσα μέχρι 31.10.2018 πράξη προσδιορισμού φόρου, δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολό της το ποσό των 125.000 ευρώ για μονομελή ωφελούμενη μονάδα, προσαυξανόμενη κατά 20.000 ευρώ για κάθε πρόσθετο μέλος και έως του ποσού των 185.000 ευρώ.
β. Κινητή περιουσία:
Το συνολικό ύψος των καταθέσεων όλων των μελών της ωφελούμενης μονάδας σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας ή του εξωτερικού, ή/και η τρέχουσα αξία μετοχών, ομολόγων κ.τ.λ., όπως προκύπτουν από τις ηλεκτρονικές διασταυρώσεις δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 9.000 ευρώ για μονομελή ωφελούμενη μονάδα, πολλαπλασιαζόμενο με την αντίστοιχη κλίμακα ισοδυναμίας της ωφελούμενης μονάδας ανάλογα με τη σύνθεση αυτής.
Το συνολικό ποσό από τόκους καταθέσεων των μελών της ωφελούμενης μονάδας σε όλα τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας ή του εξωτερικού, όπως έχουν δηλωθεί στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος (Ε1) του φορολογικού έτους 2017, δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό που προκύπτει από τον κατωτέρω μαθηματικό τύπο:
Ετήσιος τόκος = 9.000*κλίμακα ισοδυναμίας ωφελούμενης μονάδας * μέσο ετήσιο καταθετικό επιτόκιο 2017/100.
γ. Περιουσιακά τεκμήρια:
Εξαιρούνται από τη χορήγηση και δεν κρίνονται δικαιούχοι του κοινωνικού μερίσματος νοικοκυριά, τα μέλη των οποίων, βάσει της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2017:
- εμπίπτουν στον φόρο πολυτελούς διαβίωσης.
- δηλώνουν δαπάνες για αμοιβές πληρωμάτων σκαφών αναψυχής, όπως αυτές προσδιορίζονται στους κωδικούς 731, 732 του εντύπου Ε1.
- δηλώνουν δαπάνες άνω των χιλίων πεντακοσίων (1.500) ευρώ για δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία, όπως αυτές προσδιορίζονται στον κωδικό 769 του εντύπου Ε1.
- δηλώνουν δαπάνες για οικιακούς βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό, όπως αυτές προσδιορίζονται στον κωδικό 770 του εντύπου Ε1.
Επιπλέον, εξαιρούνται από τη χορήγηση και δεν κρίνονται δικαιούχοι του κοινωνικού μερίσματος φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής, οι οποίοι υποχρεούνται να υποβάλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος στην Ελλάδα, καθώς και ο/η σύζυγος αυτών.
Κριτήριο διαμονής και λοιπά κριτήρια (ασφάλισης, υποβολής φορολογικής δήλωσης κ.λπ.)
Ο δικαιούχος του κοινωνικού μερίσματος πρέπει να διαμένει νόμιμα και μόνιμα στην ελληνική επικράτεια για τα τελευταία πέντε (5) έτη, όπως αυτό προκύπτει από την υποβολή δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος κατά την τελευταία πενταετία.
Ο δικαιούχος οφείλει να είναι ασφαλισμένος τουλάχιστον μία φορά σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και για χρόνο ασφάλισης μεγαλύτερο του ενός (1) μήνα μέχρι και 31.10.2018, όπως αυτό προκύπτει από το Μητρώο Άμεσα Ασφαλισμένων και Συνταξιούχων του ΕΦΚΑ είτε να είναι συνταξιούχος εξ ιδίου δικαιώματος ή εκ μεταβιβάσεως είτε να λαμβάνει το επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 (Α' 85).
Το κριτήριο της υποχρεωτικής ασφάλισης τουλάχιστον μία φορά σε οποιονδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης και για χρόνο ασφάλισης μεγαλύτερο του ενός (1) μήνα μέχρι 31.10.2018 δεν ισχύει για τις εξής περιπτώσεις:
α) για δικαιούχους 67 ετών και άνω, β) για νοικοκυριά στα οποία ο δικαιούχος ή ο συνυπόχρεος, εφόσον υπάρχει, είναι πρόσωπα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, γ) για μονογονεϊκά νοικοκυριά στα οποία ένα τουλάχιστον μέλος είναι πρόσωπο με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω (κωδικοί εντύπου Ε1: 001, 002, 005, 006, 905, 906, 913 και 914).
Ο δικαιούχος του μερίσματος πρέπει να έχει υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2017, καθώς και όλα τα ενήλικα μέλη του νοικοκυριού εφόσον έχουν υποχρέωση.