Αντί η Ελλάδα να βελτιώνει την ελκυστικότητα των θαλασσών της ως προορισμού για μεγάλα γιοτ, τα οποία αφήνουν και την υψηλότερη προστιθέμενη αξία στην οικονομία εν γένει και τις τοπικές οικονομίες ειδικότερα, για μια ακόμη φορά… πυροβολεί τα πόδια της: Με το σημερινό καθεστώς, όπως αυτό διαμορφώθηκε το τελευταίο διάστημα από τη σημερινή κυβέρνηση, έχει δημιουργηθεί ένα επί της ουσίας de facto cabotage εις βάρος των επαγγελματικών σκαφών με ξένη σημαία (Ε.Ε. ή μη), καθώς υποχρεώνονται σε υπέρμετρες γραφειοκρατικές διαδικασίες για τη δραστηριοποίησή τους στην Ελλάδα.
Αυτό ισχυρίζονται τόσο γραφεία που συνεργάζονται με ξένες εταιρείες ενοικίασης θαλαμηγών όσο και αλλοδαποί ιδιοκτήτες που αποσύρουν τα σκάφη τους από τα ελληνικά νερά. Είναι χαρακτηριστικό πως καλά πληροφορημένες πηγές στις οποίες απευθύνθηκε η «Κ», για να διαπιστώσει τις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, αναφέρουν σειρά διαδικασιών αλλά και «παγίδων». Μεταξύ άλλων οι ξένες εταιρείες που θέλουν να ναυλώνουν τα σκάφη τους στην Ελλάδα θα πρέπει κατ’ αρχήν να ιδρύσουν υποκατάστημα της ιδιοκτήτριας εταιρείας στην Ελλάδα με ό,τι αυτό συνεπάγεται, όπως λογιστική παρακολούθηση σαν να είχαν ΕΠΕ και υποχρεώσεις προς ΕΦΚΑ, ΑΑΔΕ για έναρξη επιτηδεύματος, τήρηση βιβλίων και στοιχείων, κ.λπ. Χρειάζονται επίσης να προβούν σε διορισμό νόμιμου εκπροσώπου του υποκαταστήματος και να υπαχθούν σε επιθεώρηση από ελληνικό νηογνώμονα, όπως και να εγγραφούν στο «Ηλεκτρονικό Μητρώο». Η σχετική διαδικασία υπολογίζεται πως διαρκεί το λιγότερο 60-70 ημέρες, ακόμη και για να κάνει ένα σκάφος ταξίδι 5 ημερών. «Στη Γαλλία και στην Ιταλία η αντίστοιχη διαδικασία διαρκεί 2 με 3 ημέρες με τον απλό διορισμό ενός φορολογικού εκπροσώπου όπως λογιστή ή ναυτικού πράκτορα που εισπράττει και καταβάλλει στη φορολογική αρχή τον ΦΠΑ επί του ναύλου», εξηγούν πηγές του κλάδου που συνεργάζονται με ξένες εταιρείες.
Επιπλέον, για να έρθουν στην Ελλάδα τα σκάφη με μη κοινοτική σημαία, αφού ολοκληρώσουν την παραπάνω διαδικασία, θα πρέπει να καταβάλουν φόρο 29% στα κέρδη του ναύλου με προκαταβολή φόρου. Αν δε κάποιο επαγγελματικό σκάφος με αλλοδαπή σημαία (κοινοτική ή μη κοινοτική) δεν εγγραφεί στο Μητρώο Επαγγελματικών Σκαφών, επί της ουσίας δεν μπορεί να προσεγγίσει νόμιμα την Ελλάδα, διότι υποχρεούται να εκδώσει δελτίο κίνησης από το τελωνείο ή δελτίο κίνησης πλοίου αναψυχής από το λιμεναρχείο, τα οποία προβλέπονται αποκλειστικά για αμιγώς ιδιωτικά πλοία αναψυχής και όχι επαγγελματικά, ενώ τα παραπάνω σκάφη στο νηολόγιό τους και στο έγγραφο εθνικότητας αναγράφονται ως επαγγελματικά (commercial). «Αυτό πέρα από παράδοξο, είναι απλά αστείο και νέα παγκόσμια πρωτοτυπία στη ναυτιλιακή κοινότητα», σημειώνει Ελληνας εκπρόσωπος ξένων εταιρειών ναύλωσης θαλαμηγών. Επίσης ενέχει τον κίνδυνο, αφού επιλέξουν να χαρακτηριστούν εδώ ως ιδιωτικά με δελτίο κίνησης, να είναι υπόχρεα σε καταβολή ΦΠΑ για την αγορά του σκάφους, που με δεδομένη την αξία απόκτησής τους δύναται να προσμετράται ακόμα και σε εκατομμύρια…
«Το αποτέλεσμα είναι όλα τα transit σκάφη, αυτά δηλαδή που θα έρχονταν με επισκέπτες από το εξωτερικό για μια κρουαζιέρα στη χώρα, να απωθούνται εκτός Ελλάδας και να χάνεται το εισόδημα από την παραμονή τους εδώ», συμπληρώνουν άλλες πηγές. «Ούτως ή άλλως λέγοντας πρακτικά στα σκάφη αυτά ότι πρέπει να ξεκινάνε και να τελειώνουν τον ναύλο εκτός Ελλάδας –ενώ έως πρότινος επιτρεπόταν να κάνουν ναύλα στα ελληνικά ύδατα αν μόνο ξεκινούσαν ή τελείωναν τον ναύλο στο εξωτερικό– είναι σαν να διώχνουμε όλο το τουριστικό προϊόν των περαστικών σκαφών οριστικά και να τους ωθούμε προς την Τουρκία, την Κροατία, την Αλβανία και το Μαυροβούνιο», σημειώνουν χαρακτηριστικά οι ίδιες πηγές.
Επιβαρύνσεις και για τους Ελληνες ιδιοκτήτες μικρών σκαφών
Αποτέλεσμα των όψιμων ρυθμίσεων για το yachting στην Ελλάδα δεν θα είναι η εξασφάλιση εσόδων του Δημοσίου –η αύξηση, δηλαδή, των εσόδων από το τέλος πλοίων αναψυχής και ημερόπλοιων (ΤΕΠΑΗ), η εφαρμογή του οποίου ξεκινά αυτές τις ημέρες– αλλά ο περιορισμός της φορολογικής ύλης, αφού τα περισσότερα από τα ξένα σκάφη που σύχναζαν στα ελληνικά νερά ή ήθελαν να ξεκινήσουν να έρχονται, ειδικά τα μεγαλύτερα, απλούστατα δεν θα έρχονται, εκτιμούν πηγές του ελληνικού yachting. Επιπλέον επιφυλάσσονται νέες επιβαρύνσεις για τους Ελληνες ιδιόκτητες, ακόμα και μικρών σκαφών χαμηλής αξίας, και ιδιαίτατα αυξημένος γραφειοκρατικός φόρτος. «Αυτά που θεσπίσαμε δεν ισχύουν πουθενά σε όλη την Ευρώπη. Σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Κροατία και Μαυροβούνιο, όλα τα σκάφη ανεξαρτήτως σημαίας γίνονται δεκτά τηρώντας απλούς κανόνες, χωρίς μακροχρόνιες γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι οποίες διεκπεραιώνονται σε λίγες ημέρες», υπογραμμίζουν οι επαΐοντες.
Είναι χαρακτηριστικό ίσως ότι ο ν. 4256/2014 που διέπει τη λειτουργία των πλοίων αναψυχής έχει τροποποιηθεί τέσσερις φορές από τον Νοέμβριο του 2017. Κάτι που κάποιοι αποδίδουν στην προστασία πολύ συγκεκριμένων εγχώριων συμφερόντων, στα οποία χρεώνουν ρόλο «επισπεύδοντος» για τις ρυθμίσεις που υιοθετήθηκαν την τελευταία διετία επαναφέροντας κατά βάσιν καθεστώς cabotage στο yachting.
Ομως δεν είναι μόνον αυτά: σύμφωνα με ορισμένους κύκλους, «κινδυνεύουμε να εφαρμοστεί η αρχή της αμοιβαιότητας, και οι σχετικές χώρες να εφαρμόσουν παρόμοιες εξαντλητικές γραφειοκρατικές διαδικασίες για τα σκάφη με ελληνική σημαία που κάνουν ναύλους στο εξωτερικό».
Στις 9 Μαΐου, έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει και η επιβολή του ΤΕΠΑΗ. Πιθανολογείται πάντως πως μπορεί να δοθεί νέα μικρή αναβολή. Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, το τέλος πλοίων αναψυχής και ημερόπλοιων επιβάλλεται σε όλα τα εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων ιδιωτικά και επαγγελματικά πλοία αναψυχής και επαγγελματικά τουριστικά ημερόπλοια, άνω των επτά μέτρων, ανεξάρτητα από τη σημαία τους. Για την εκπλήρωση της υποχρέωσης υλοποιείται για τον σκοπό αυτόν η ηλεκτρονική εφαρμογή eTEPAI στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Παράλληλα, και ενώ είναι γνωστό πως κάθε βάρκα ή σκάφος είναι καταχωρισμένο σε λεμβολόγια ή νηολόγια, η κυβέρνηση αποφάσισε ότι πρέπει να δημιουργηθεί και «μητρώο σκαφών». Το ελληνικό κράτος ζητεί λοιπόν για να καταχωρίσει, για πολλοστή φορά, ένα σκάφος τα παρακάτω:
1. Αντίγραφο του ισχύοντος πρωτοκόλλου γενικής επιθεώρησης του σκάφους.
2. Αντίγραφο της βεβαίωσης χωρητικοτήτων του σκάφους.
3. Πλήρη φωτοτυπία του ισχύοντος ασφαλιστηρίου συμβολαίου.
4. Πλήρη φωτοτυπία της αδείας πλόων του σκάφους.
5. Πλήρη φωτοτυπία του δελτίου κίνησης πλοίου (ΔΕΚΠΑ). Υποχρεωτικά πλέον και για ερασιτεχνικά σκάφη πάνω από επτά μέτρα.
6. Πρωτότυπη εξουσιοδότηση με γνήσιο της υπογραφής σε 2 αντίγραφα.
7. Αντίγραφο του ιδιωτικού συμφωνητικού μεταβίβασης και της βεβαίωση καταβολής ΦΠΑ ή χαρτοσήμου.
8. Κωδικοί Taxisnet των υπόχρεων δήλωσης του σκάφους.
9. Hull number σκάφους.
10. Χρώμα σκάφους.
Τρίτη δύναμη παγκοσμίως στα mega yachts άνω των 30 μέτρων η Ελλάδα
Ο ελληνικών συμφερόντων στόλος mega yachts, δηλαδή θαλαμηγών μήκους άνω των 30 μέτρων, είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο σύμφωνα με μελέτη της Knightfrank, μιας από τους κορυφαίους συμβούλους διαχείρισης περιουσίας ιδιωτών υψηλού εισοδήματος, με τίτλο «The Wealth Report – 2018».
Από δε νεότερη μελέτη της που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες μέρες, προκύπτει πως οι ελληνικές θάλασσες από τέταρτος δημοφιλέστερος καλοκαιρινός μεσογειακός προορισμός των mega yachts παγκοσμίως το 2017 στην πέμπτη θέση το 2018 με 9% της αγοράς έναντι 19% της Ιταλίας, 16% της Γαλλίας, 12% της Ισπανίας και 8% και 6% της Κροατίας και του Μαυροβουνίου, αντίστοιχα.
Η Knightfrank, προσδιορίζοντας ως ελάχιστο μήκος για τον χαρακτηρισμό ενός σκάφους ως mega yacht αυτό των 30 μέτρων και χρησιμοποιώντας τη βάση δεδομένων της ειδικευμένης εταιρείας Superyacht IQ, διαπιστώνει την ύπαρξη 4.795 τέτοιων yachts παγκοσμίως.
Ανεβάζοντας τον πήχυ λίγο υψηλότερα, στις θαλαμηγούς 40 μέτρων και άνω, κατατάσσει την Ελλάδα ως την τρίτη μεγαλύτερη χώρα ιδιοκτησίας σε απόλυτο αριθμό σκαφών μετά τη Ρωσία που βρίσκεται στη δεύτερη και τις Ηνωμένες Πολιτείες που βρίσκονται στην πρώτη. Το μέσο ελληνικών συμφερόντων mega yacht έχει μήκος 50 μέτρα και εκτόπισμα 598 τόνους ολικής χωρητικότητας (gt).
To πλήθος των ελληνικής ιδιοκτησίας ή συμφερόντων τέτοιων θαλαμηγών, ανέρχεται στις 107. Της χώρας μας έπεται το Ηνωμένο Βασίλειο με 96 θαλαμηγούς και η Σαουδική Αραβία με 54, αλλά με πολύ μεγαλύτερα μήκη και εκτοπίσματα θαλαμηγών. Αμερικανικών συμφερόντων είναι 407 mega yachts και ρωσικών 168, με το μέσο μήκος τους στα 52 και 59 μέτρα, αντίστοιχα.
Με βάση δεδομένα που συνέλεξε και επεξεργάστηκε προ εξαμήνου η VesselsValue, συμβουλευτική εταιρεία που παρακολουθεί και αποτιμά τις αξίες του παγκόσμιου στόλου των εμπορικών πλοίων και πλέον και των μεγάλων πλοίων αναψυχής, υπάρχουν 6.245 mega yachts παγκοσμίως, η αθροιστική αξία των οποίων υπολογίζει στα 77,3 δισ. δολάρια. Σύμφωνα με στοιχεία των Reuters και Bloomberg, μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008, η αγορά των mega yachts υποχώρησε κατά 90%. Ως αποτέλεσμα τα ναυπηγεία που κατασκευάζουν τέτοια σκάφη μειώθηκαν σχεδόν στο μισό. Δέκα χρόνια μετά, η αγορά όχι μόνον έχει ανακάμψει αλλά κοιτάζει και νέα ιστορικά υψηλά.
Κατά το πρώτο δεκάμηνο του 2018 αγοράστηκαν ή παραγγέλθηκαν σε ναυπηγεία 300 mega yachts έναντι 250 ολόκληρο το 2017.
Τα ακριβότερα
Το ακριβότερο mega yacht στον κόσμο ανήκει, σύμφωνα με τη VesselsValue, στον Alisher Usmanov από το Ουζμπεκιστάν, ονομάζεται Dilbar, έχει μήκος 156,07 μέτρα, ναυπηγήθηκε το 2016 και το κόστος του είχε ανέλθει στα 594 εκατ. δολάρια. Ακολουθεί αυτό του σουλτάνου του Ομάν, με εκτιμώμενο κόστος ναυπήγησης 518 εκατ. δολάρια.
Ομως όσο παλιώνουν αυτές οι θαλαμηγοί τόσο αυξάνεται το κόστος συντήρησής τους και μειώνεται η αξία μεταπώλησής τους. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να πειράζει κανέναν από όλους εκείνους που δεν διστάζουν να παραγγείλουν σε ναυπηγεία σκάφη έναντι εκατοντάδων εκατομμυρίων. Ο κανόνας πάντως θέλει το ετήσιο κόστος λειτουργίας ενός mega yacht να προσεγγίζει το 10% του κόστους αγοράς του.
Ειδικό τέλος
Τα ξένα πλοία που θα εισέλθουν στην Ελλάδα από την 9η Μαΐου και μετά θα πληρώσουν τουλάχιστον το Τέλος Πλοίων Αναψυχής και Ημερόπλοιων (ΤΕΠΑΗ) του Μαΐου. Η πληρωμή θα πρέπει να γίνει είτε πριν από την είσοδό τους είτε το αργότερο κατά την ημερομηνία εισόδου τους. Στο εξής θα πληρώνουν το τέλος για κάθε μήνα παραμονής τους.
Τζίρος δισ. δολ.
Η αθροιστική αξία των super yachts που πωλήθηκαν το 2017 ήταν 2,9 δισ. δολ., δηλαδή κατά 21% υψηλότερη από το 2016, σύμφωνα με τη Superyacht Intelligence Agency. Ο λόγος για θαλαμηγούς που ως επί το πλείστον έχουν μήκος πάνω από 100 μέτρα, για τις οποίες απαιτούνται δεκάδες εκατ. ετησίως για να συντηρηθούν.
25 γιοτ αξίας 7,5 δισ.
Αθροιστικά τα 25 πιο ακριβά super yachts αξίζουν περισσότερα από 7,5 δισ. δολ. εκτιμά η VesselsValue, συμβουλευτική εταιρεία που αποτιμά τις αξίες του παγκόσμιου στόλου των εμπορικών πλοίων και των μεγάλων πλοίων αναψυχής. Η βάση δεδομένων της VesselsValue περιλαμβάνει 6.245 super yachts αξίας 77,3 δισ. δολαρίων.